گوجه از خانواده Solana cease و با نام علمی Lycopersi com

- تراکم بوته در واحد سطح بسته به فصل کشت : کشت پائیزه و زمستانه : 5/1 بوته در متر مربع و در کشت بهار ، تابستانه 2 تا 3/2 بوته در متر مربع

- متوسط زمان جوانه زنی در درجه حرارت مناسب معادل 6 روز است .

- زمان لازم کاشت بذر در خاک تا مرحله برداشت معادل 90 روز تا 110 روز است.

- میزان بازدهی در متر مربع بین 30 تا 40 کیلوگرم در شرایط مطلوب و استاندارد

- مدت زمان شروع گلدهی بین 25 تا 35 ریز بعد از کاشت در خاک است .

- درجه حرارت مناسب برای رشد و تلقیح بین 18 تا 25 درجه سانتی گراد و حداقل دمایی تلقیح 13 درجه سانتی گراد می باشد و کمتر از این درجه حرارت تلقیح صورت نمی پذیرد و درجه حرارت بالای 35 درجه نیز عمل تلقیح و رنگ پذیری را مشکل می نماید .

- رطوبت ابتیمم : بین (75-65)% و حداکثر (85-80)% و حداقل (45-40)% می باشد.

- نور : متوسط شدت نور لازم برای گوجه فرنگی 000/20 لوکس و یا 2000 -2500 ژول می باشد .

• كيفيت آب :

الف : آب آبياري :

گوجه­فرنگي براي رشد و نمو سريع خود و نيز براي توليد زياد نياز فراواني به آب دارد . كنترل دقيق مقدار و زمان آبياري در برقراري تعادل بين رشد رويشي و زايشي گياه و در نتيجه ميزان باروري و كيفيت محصول گوجه­فرنگي مؤثر خواهد بود . كم و زياد شدن دفعات آبياري ونامرتب بودن آن مخصوصاً در اواخر دوره رشد گياه و موقع رسيدن ميوه دچار پاره­اي از بيماريهاي فيزيولوژي مي­شود . در روزهاي گرم آفتابي اگر آب كافي در اختيار گوجه­فرنگي قرار بگيرد پژمرده شده و اغلب برگهاي فوقاني آنها لكه هايي ظاهر مي­شود و بعلاوه ريزش گل پيدا مي­شود و ادامه اين وضعيت پوسيدگي ريشه را بدنبال خواهد داشت . آبياري بايد صورت مرتب باشد تا خاك مرطوب بماند ، در صورتيكه خاك خشك شده و آبياري شود باعث ترك­خوردگي پوست ميوه مي­گردد .ميزان آب در گوجه­فرنگي به مقدار زياد بستگي به وضعيت آب و هواي خارج از گلخانه دارد . روزهاي گرم و آفتابي ، گياه نياز به آب بيشتري در مقايسه با روزهاي ابري دارد . مطابق برخي آزمايشات ، هر بوته گوجه­فرنگي در گلخانه در طول دوره رشد 5/6 ليتر آب مصرف مي­كند . بنابراين هر متر مربع سطح زير كشت حدود 340-300 ليتر آب لازم دارد و با فرض اينكه خاك گلخانه به رطوبت نسبي در حد اپتيمم باشد ، پس از به گل رفتن تا آخر دوره مطابق جدول زير است:

توجه داشته باشيد كه آبياري زياد براي نشاء ها ونباتات جوان موجب كوتاه ماندن آنها خواهد شد ضمناً آبياري بايد در طول روز انجام گيرد ، زيرا آبياري در اواخر روز موجب افزايش رطوبت و بروز قطرات آب در شب ، روي برگ ها و ميوه خواهد شد .

• كيفيت آب :

بايد به سه عامل Ec و SAR و ميزان بر توجه نمود .كيفيت آب بايد شيرين باشد و (5/1-1) Ec ميلي موس بر سانتيمتر مناسب است ولي در Ec بالاتر تا 5/2 ميلي موس بر سانتيمتر هم فعاليت دارد ولي Ec از 5/2 ميلي­موس بر سانتيمتر براي گوجه فرنگي مناسب نيست و از ميزان محصول مي­كاهد . گوجه فرنگي از گياهان نيمه حساس به بر مي­­باشد ، در آب آبياري گلخانه اي 33/1 – 67% الي 2 ppm تجاوز نكند .ميزان SAR حداكثر از 18 ppm تجاوز نكند .

• محيط كشت ( خاك ):

يكي ديگر از عوامل مهم در پرورش گوجه­­فرنگي گلخانه­اي محيط كشت مي­باشد .محيط كشتي كه براي اين منظور تهيه مي­شود علاوه بر نگهداري گياه بايد داراي خصوصيات زير باشد .

- آب و مواد غذايي كافي در خود ذخيره نمايد .

- عاري از آلودگي ها بوده و بتوان بدون اثر سوئي روي محيط كشت آنرا، ضد عفوني نمود .

- PH خاك براي گوجه­فرنگي گلخانه 7-5/6 باشد .

- مقدار Ec خاك نيز از 3 ميلي موس بر سانتيمتر تجاوزنكند ، بديهي است افزايش Ec از حد معين باعث كاهش درصد محصول خواهد شد .

-

- چنانچه گوجه­فرنگي در خاك گلخانه كشت شود ، خاكي كه براي اين منظور استفاده مي­شود بايد پوك ، قوي و بافت آن شني و يا شني لومي و زهكشي در آن بخوبي انجام گيرد . بطوريكه عمق ريشه در خاك نفوذپذير مي­تواند تا 80 سانتيمتر گسترش يابد ، بنابراين خاكهاي رسي ، وجود لايه­هاي غيرقابل نفوذ Hard pan و فشردگي خاك را نمي­پسندد و در صورت امكان رشد ريشه به اعماق بيشتر ، گياه را در مقابل استرس­ها مقاوم خواهد ساخت .

در شكل زير در سمت چپ يك نهال گوجه­فرنگي را كه در شرايط زماني كه داراي يك ريشه اصلي قوي و مقداري ريشه ها فرعي مي­­باشند و اين در شرايطي است كه رطوبت خاك جهت تهيه اكسيژن لازم از خاك بـراي رشـد و نمو خود مي­باشد ( در سمت راست در جايي كه آبياري اوليه ضعيف و طبقات خاك فشرده بــوده­اند و مــقدار اكسيژن نيز براي رشــد و نمو كم است ) برخورد كند . گـياه معمولاً ريشه هاي موئي و افشان در سطح زمين پيدا مي­كند . اين ريشه هاي كم عمق در طول سال باقي مانده و گياه را در مقابل فشار آب و ساير عوامل آسيب­پذير مي­كند .

ویژگی های یک رقم خوب:

قابليت خوب جابجايي و كاهش نرم شده ميوه در طي رسيدن بخصوص در گوجه فرنگي.

مقاومـت به سرمازدگي در طي انبارداري خصوصا در سيب، موز، خيار، هلو و گوجه فرنگي.

مقاومت به اسكالد

مقاومت به انبارداري در اتمسفر كنترل شده، غلظت بالاي دي اكسيد كربن و غلظت كم اكسيژن، اثر نـگهداري در غـلظت بالاي دي اكسيد كربـن اتانول بيشتري توليد مي نمايد و ضايعات بيشتر است.

شدت نور

شدت نور مناسب نه تنها در افزايش توليد و تكثير در محصول مؤثر است بلكه از بروز عوارض فيزيولوژيكي خاصي چون آفتاب سوختگي نيز جلوگيري مي كند.

اين عارضه در گوجه فرنگي بسيار شايع بوده و بخش قابل توجهي از محصول را دچار آسيب مي كند.

در شرايطي كه شدت نور زياد است پرورش گوجه فرنگي بصورت داربستي توصيه نمي گردد. بعلاوه در اين شرايط بهتر است از ارقامي كه داراي برگ بيشتري مي باشند استفاده نمود تا با سايه اندازي برگها برروي ميوه ها شيوع اين عارضه كاهش يابد.

ميوه آفتاب سوخته گوجه فرنگي قابليت نگهداري خوبي ندارد.

آبياري

چون در صد بالايي از وزن محـصولات را آب تشكيـل مي دهد، تأميـن آب نه تنها در افزايش توليد مؤثر است بلكه با بهينه سازي تأمين آب مي توان عوارض فيزيولوژيكي خاص چون پوسيـدگي گلگاه در گوجه فـرنگي، لكه تلخي در سـيب وTip burn در كاهورا كاهش داد.

آبياري باراني علاوه بر افزايـش راندمان مصـرف آب منـجر به بهبود ميـوه ها از نـظر عوارض اشاره شده خواهد شد.

مديريت تغذيه

تغذيه صحيح محـصولات نقـش مهمي در كاهـش ضـايعات و بهبود كيفيت محصول تولـيدي و عمر انباري محصولات برداشت شده دارد. در اين بين ازت، فسفر، پتاسيم، كلسيم، بور، مس و موليبدن از اهميت زيادي برخوردارند. ازت بيش از حد نه تنها عدم تعادل اسـيد آمينه هاي ضروري و بالطبع عدم تعادل پروتئين را در پي خواهد داشـت بلكه مشـكلات عديده اي چون تجمع نيترات و كاهـش ميزان ويتامين ث را نيز ايجاد ميكند. و همچنین باعث كاهش عمر انباري خواهد شد.

بنابراين لازم است در طي رشد محصول و همچنين در دوره قبل از برداشت بر اساس اصول علمي نسبت به توصيه كودي اقدام نمود تا نه تنها عملكرد مطلوبي حاصل گردد بلكه كيفيت محصول توليدي و عمر انباري آن نيز افزايش يابد.

زمان برداشت

زمان برداشت صحيح محصولات نقش مهمي در عمر انباري و كاهش ضايعات آنها دارد.

در طي تكامل فيزيولوژيك ميوه ها و سبزيها تغييرات قابل توجه فيزيكي و بيوشيميايي در محصول صورت ميگيرد. براي مثال ميتوان به كاهش سفتي بافت، افزايش فعاليت آنزيم پلي گالاكتوروناز، افزايش پكتين محلول، تغيير در اسيديته، مواد جامد محلول و شدت تنفس اشاره نمود.

چنانچه محصول ديرتر از زمان مناسب برداشت شود نه تنها عمر انباري آن كاهش مي يابد بلكه ضايعات آن در طي حمل و نقل و جا به جايي افزايش خواهد يافت. چنانچه محصول زودتر از موقع برداشت گردد كيفيت مناسبي را نخواهد داشت

تعيين زمان مناسب برداشت يكي از فاكتورهاي مهم در كاهش ضايعات به حساب مي آيد. زمان مناسب برداشت را ميتوان با آزمايشاتي چون سفتي بافت، نسبت قند به اسيد، تعداد روز پس از گلدهي كامل و حتي واحدهاي گرمايي گرفته شده توسط محصول تعيين نمود.

در ايران به اين عامل مهم كمتر توجه شده است در حالي كه در كشورهاي ديگر چنانچه محصول زودتر يا ديرتر از موقع برداشت گردد نه تنها اجازه فروش به آن داده نمي شود بلكه توليد كننده آن محصول جريمه خواهد.

تيمارهاي پيش سرما دهي

عمليات پيش سرما دهي نقش بسيار مفيدي در افزايش عمر انباري و كاهش ضايعات محصولات دارد.

تأثير اين عـمليات بر برخي محصولات مانند توت فرنـگي بسيار بارز بوده و ضايعات اين محصول را شديداً كاهش ميدهد.

در ايران به جز موارد جزئي عمليات پيش سرمادهي غالبا صورت نميگيرد.

انتخاب روش سرد كردن مـقدماتي شامل اسـتفاده از آب سرد، هواي سرد، يخ و خلا بستگي زيادي به ماهيت فيزيولوژيكي محصول داشته و در صورت انتخاب نادرست نه تنها عمر انبارداري محصول افزايش نخواهد يافت بلكه ضايعات محصول شديدا زياد خواهد شد.

كنترل عوارض پاتولوژيكي

بخش زيادي از محصولات بدليل حمله عوامل بيماريزا به محصول برداشت شده از حلقه مصرف خارج ميشوند. خسارت برخي از بيماريها به حدي زياد است كه گاهي تمام محصول دور ريخته ميشود. حمله عوامل بيماريزا اغلب بدنبال صدمات فيزيكي صورت ميگيرد ولي تعداد كمي از قارچها وجود دارند كه به بافتهاي سالم نيز حمله برده و شرايط را براي توسعه بقيه عوامل بيماريزا هموار ميسازند. معمولاً ميوه برداشت شده مقاومت قابل توجهي نسبت به عوامل بيماريزا دارد ولي با آغاز رسيدگي، ميوه ها به اين عوامل حساس ميگردند.

بين ميزان تركيبات فنلي و مقاومت به بيماريها يك همبستگي مثبت وجود دارد. اين در حالي است كه ميزان زياد تركيبات فنلي سودمند نبوده و باعث ايجاد مزه گس و قهوه اي شدن بافت در اثر اكسيداسيون خواهد شد.

اگر چه استفاده از تركيبات شيميايي مي تواند ضايعات حاصل از عوامل پاتولوژيكي را كاهش دهند ولي روز به روز به دليل عوارض جانبي اين مواد مصرف آنها محدود ميشود.

اخيراً روشهاي غير شيميايي چون استفاده از اشعه گاما، نور فرابنفش، گرما درماني و همچنين استفاده از تركيبات طبيعي مانند اسانسهاي گياهي توسعه يافته اند.

تكنولوژي انبارداري

شـرايط انبارداري نقش بسيار مـهمي در افزايـش نـگهداري مـحصولات و كاهـش ضايعات دارد. با استفاده از تكنولوژي محيطي انبارداري ميتوان ضايعات محصولات را به حداقل رساند.

انبارداري در اتمسفر كنترل شده و استفاده از انبارهاي كم فشار با تاثير بر فرآيندهاي تنفس و توليد اتيلن عمر نگهداري محصـولات و ضايعات محصولات در طي انبارداري را كاهش ميدهد.

انبارهاي موجود در ايران غالباً بسيار قديمي و ابتدايي ميباشند. در انبارهاي موجود در ايران هيچ كنترلي بر غلظت اكسـيژن، دي اكسيـد كربن و اتيلن صورت نميگيرد. تنها عواملي چون رطوبت و دما كنترل ميـگردد. در چنين شـرايطي نه تنها امكان نگهداري ميوه هاي حساس و خصوصا ميوه هاي تابستانه و سبزيجات وجود ندارد بلكه ضايعات محصولات نگهداري شده نيز بسيار زياد خواهد بود.

در چنين شرايطي انبارداري صرفاً به انواع محدودي از ميوه و سبزي (سيب، گلابي، سيب زميني و پياز) محدود شده است.

تكنولوژي بسته بندي

يكي از راهكارهاي ديگر كاهش ضـايعات محصولات در دوره پس از برداشت بسته بندي است. بسته بندي علاوه بر نقشي كه در بازاريابي محصول دارد در جلوگيري از ضايعات و كاهش ضايعات محصولات برداشت شده نيز بسيار موثر است.

جابجايي محصول

بخشي از محصولات توليد شده در طي جابجايي دچار آسيب مي گردند. آسيبهايي كه در طي جابـجايي به محصول وارد مي شود شامل خـسارات ناشي از فشار، سائيدگي، ضربه و گرما خواهـد بود. همانطور كه در بخـش انـتخاب رقم اشاره شد اصلاح ارقام مقاوم در برابر جابه جايي يكي از اهداف مهمي است كه خسارات ناشي از حمل و نقل را به حداقل مي رساند. اخيراً ارقامي از گوجه فرنگي اصلاح شده اند كه در طي حمل و نقل خسارت كمي خواهند ديد.

ارلی بلایت

این بیماری شبیه به بادزدگی سپتوریایی میباشد با این تفاوت که پاتوژن آن قارچ آلترناریا می باشد. این بیماری نیز از برگهای پایینی آغاز مـی شود و می تواند موجب ریختن تمام برگهای گیاه گردد.

جراحات روی برگ در این بیماری نسبت به بادزدگی سپتوریایی بی شکل تر، قهوه ای تر و بدون رنگ روشن در مرکز حراحات مـی باشند. زرد شـدن رنـگ بافت اطراف جـراحات بستگی به میزان سم تولید شده توسط پاتوژن دارد.

با دقت بیشتر به جراحات متوجه می شویم که لکه ها به طور مشخص از یک الگو پیروی می کنند. اسپـور های قارچی در تمام قـسمت های بافت نکروز شده وجود دارند. جراحات عموما جدا از هم بوده و به هم متصل نمی باشند اما میتوانند با هم ادغام شده و لکه های بزرگی را روی برگها ایجاد کنند.

پاتوژن : Alternaria solani

این پاتوژن در بقـایای گـیاهان الوده بـسر مـی برد (تا اندازه ای بقایای آلوده دفن شده در خاک منبـع خوب آلودگی می باشند ) و اسپور های آن توسط باد تا مسافت های طولانی پراکنده می شوند. مهمترین عامل بازدارنده آلودگی کشت با تناوب های کوتاه و نیز کشت در جوار قـطعه های آلوده سال قبلی که به طور کامل بقایای آن دفن نشده باشد ، میباشد . آلودگی ابتدا در برگهای مسن تر مشاهده می شود.

استراتژی های کنترل :

تناوب کشت حداقل 2 تا 3 ساله با گیاهان گروه سولاناسه (گوجه فرنگی - سیب زمینی - گیاهان باریک برگ خانواده تاجریزی بهترین گروه تناوب میباشد)

جمع آوری کامل بقایای آلوده سال قبل

استفاده از سموم قارچکش

جلوگیری از دردسترس قرار گرفتن نیتروژن اضافی

اجتناب از آبیاری بیش از حد

آنتراکنوز میوه

این بیـماری زمانی می تواند روی دهد که میـوه ها هـنوز سبز هستند اما علائم بیماری زمانی ظهور میابد که رنگ میوه ها تـغییر کرده و میـوه ها شـروع به رسـیدن مـی کنند. جراحات میوه دایره شکل و اندکی فرورفته می باشند (مانند اینکه شخصی با انگشت میوه رسیده را فشار داده باشد).

زمانیکه جراحات توسعه می یابند، در زیر جراحات قسمت سیاه رنگ microsclerotia قارچ دیده می شود. تحت شرایط مرطوب ممکن است جراحات با توده انبوه قارچی صورتی رنگ پوشیده شوند که این ارگانیسم ثانویه میتواند میزان خرابی میوه را افزایش دهد.

پاتوژن : گونه های مختلفی شامل Colletotrichum coccodes , C.dematium , C.gloeosporioides

C.dematium

Colletotrichum coccodes

C.gloeosporioides

این پاتوژن ها آب و هوای گرم و مرطوب را می پسندند و در خاک و بقایای گیاهان آلوده تا چند سـال زنده می مانند. اسپـورهای این پاتوژن ها توسـط باران و یا آب آبیـاری روی شاخ و برگ و میوه ها منتقل می شود و علائم بیـماری روی میوه های رسیده به سرعت مشاهده و گسترش می یابد.

استراتژی های کنترل

تناوب زراعی (حداقل 2 ساله)

کنترل علف های هرز (حذف میزبان ثانویه)

آویزان کردن گیاه جهت جلوگیری از آلوده شدن به پاتوژن ها

پوشانیدن سطح خاک

رعایت فاصله کشت مناسب

از بین بردن میوه های آلوده

استفاده از سموم قارچکش (قارچکش های موثر گوناگونی علیه این بیماری وجود دارد ، استفاده از قارچکش را زمانی آغاز کنید که اندازه اولین میوه به یک چهارم اندازه واقعی خود رسیده باشد و سمپاشی را به صورت هفتگی تا زمان برداشت ادامه دهید

لکه باکتریایی (Bacteria Spot)

نقاط مدور آبسوخته تا قطر 3 میلی متر روی برگ و کاسبرگ دیده میشود که در آخر قهوه ای می شوند.

آلودگی روی مـیوه ها با لکه های برجسته کوچک دایره ای شکل آغاز می شود و لکه ها تا قطر 3 میلی متر هم وسعت می یابند.

استراتژی های کنترل

استفاده از نشاء سالم و بذر عاری از پاتوژن

تناوب کشت (حداقل 1 تا 2 ساله بین گیاهان گروه سولاناسه)

از بین بردن کامل بقایا بعد از برداشت

استفاده از سموم باکتری کش (در گیاهان سالم میتوان از سموم باکتری کش به تنهایی و یا در ترکیب با سموم قارچکش جهت پیشگیری استفاده کرد و نیز لازم به ذکر است که بارندگی سنگین و رگبار و تگرگ تاثیر گذاری سم را کاهش میدهد)

لیت بلایت

این بیماری توسط پاتوژن Phytophtora infestance ایجاد می شود برگهای آلوده نـشان دهنده جراخات نامـنظمی مـی باشـند که در ابتدا به صـورت لکه های آب سـوخـته بوده و سپـس به صـورت لکه های نـکروتیک تیره در می آیند که به سـرعت منطقه وسـیعی را می پـوشانـند. در آب و هوای مرطوب به موازات حاشیه جراحات و در قسمت برخورد بافت سـالم و بافت مجروح ، توده انبوه پنبه ای شکل قارچی که از روزنه های سطح زیرین برگ بیرون آمده اند ، قابل مشاهده می باشند.

پاتوژن : Phytophtora infestanse

این پاتوژن در سیب زمینی نیز بیماری لیت بلایت را ایجاد میکند و ایزوله های مختلف آن ممکن است از نظر بیماری زایی در گوج فرنگی و سیب زمینی متفاوت باشند .

علائم بیماری

در برگها ابتدا به صـورت لکه های آبسـوخته در می آید و سپـس لکه ها به رنـگ سبز کمرنگ در آمده و بعد از مدتی قهوه ای تیره مایل به مشکی می شوند . در زیر برگ ها لکه های سفید قارچی مابین باف سالم و بافت نکروزه برگ بوجود می آیند . علائم روی دمبرگ و ساقه مشابه است و در انتها منجر به مرگ گیاه می شود.

منابع آلودگی

انبار کردن گوجه فرنگی و سیب زمینی های آلوده در محل انبار شده منبع بزرگ آلودگی به حساب می آید.

پیـوند زدن گوجه فرنگی با گـوجه فرنگی های آلـوده و یا کاشتن نشا های آوده و نیز وجود گیاهان آلوده در زمینهای مجاور منبع دیگر آلودگی به حساب می آیند .

در ضمن این پاتوژن باران و رطوبت نسبی بالا را می پسندد .

استراتژی های کنترل

از بین بردن بقایای گیاهان آلوده

کاشتن نشاهای عاری از آلودگی

پیوند زندن با گیاهان سالم

استفاده از سموم قارچکش (قارچکش های گوناگونی علیه این بیماری در دسترس میباشد).

پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی Blossom End Rot

آفتاب سوختگی Sunscald

ترک های رشد Growth Cracks

Puffiness

رسیدن لکه دار Blotchy Ripening

پیچیدگی برگ Leaf Roll

عوارض ناشی از علف کشها

پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی Blossom End Rot

علائم اولیه پوسیدگی گلگاه شامل لکه های آب سوخته روی گلگاه میوه های رسیده یا در نزدیکی آن است . این لکه ها به سرعت رشد می کنند و ممکن است به هم بپیوندند و نواحی آسیب دیده وسیعی را بوجود بیاورند. به علت خشک و چروک شدن بافت ، سطح زخمها چروکیده و چرمی و به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه در می آید. قسمتهای آسیب دیده معمولا مورد حمله پاتوژنهای ثانویه قرار می گیرند که باعث پوسیدگی نرم و فساد میوه می گردند.

کنترل

پوسیدگی گلگاه را می توان با فراهم کردن رطوبت یکنواخت در مزرعه و عدم مصرف زیاده از حد کودهای ازته کاهش داد.

البته واریته های مختلف گوجه فرنگی از نظر حساسیت با هم بسیار تفاوت دارند. هیچکدام از واریته های حاضر تحمل کافی نسبت به این عارضه ندارند تا بتوان از آنها به عنوان یک راه کنترلی استفاده کرد.

اسپری به موقع میوه و شاخ وبرگ گوجه فرنگی با محلول رقیق شده کلرید کلسیم و تکرار آن، مانع از پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی می شود.

آفتاب سوختگی Sunscald

علائم آفتا ب سوختگی ابتدا روی گوجه فرنگی های کال دیده می شود. این علائم به صورت بروز نواحی سفید یا برنزه روشن روی میوه هایی است که در معرض آفتاب قرار گرفته اند. نواحی تغیییر رنگ یافته چروک خورده و فرورفته اند و اغلب با یک هاله زرد رنگ احاطه شده اند.

. این نواحی معمولا در قسـمت بالای میوه ، جایی که بیـشتر در معرض آفتاب قرار می گیرد، دیده می شوند. عارضه آفتاب سوختگی در بوته هایی که برگهای پایینی آنها دراثر Septoria یا Early Blight . از بین رفته اند، و میوه ها به شدت در معرض نور خورشید قرار گرفته اند، دیده می شود. بخشهای آسیب دیده میوه ممکن است توسط پاتوژن های ثانویه مورد حمله قرار گیرند.

کنترل

در موقع برداشت یا هرس کردن، میوه ها در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرند.

داربست ها را طوری بببندید که میوه ها در معرض خورشید نباشند.

استفاده از قارچکش ها و مبارزه با بیماری های برگی از نابود شدن برگها جلوگیری می کند.

از واریته هایی استفاده کنید که پوشش برگی مناسبی دارند.

ترک های رشد Growth Cracks

در گیاه گوجه فرنگی دو نوع ترک رشدی دیده می شود : متحدالمرکز و شعاعی . ترکهای رشدی متحدالمرکز باعث بوجود آمدن ترکهای دایره ای شکل در انتهای میوه می شوند ولی ترکهای شعاعی از انتها به طرف خارج گسترش می یابند. این عارضه هنگام رسیدن میوه ظاهر میشود. این ترکها غالبا وقتی بوجود می آیند که شرایط مختلفی مثل نوسانات زیاد دما و رطوبت باعث تغییر شدید سرعت رشد می گردد. باران های شدیدی که پس از آب و هوایی خشک به وقوع می پیوندند، باعث بوجود آمدن ترکهای شعاعی در اکثر کلتیوارهای گوجه فرنگی می شوند. نیتروژن زیاد و پتاسیم کم در ترک خوردن میوه ها نقش دارند و بنابراین فراهم کردن مواد غذایی مناسب، آبیاری منظم و کافی باعث کاهش احتمال ترک خوردن میوه ها می گردد.

Puffiness

میوه هایی که دچار این عارضه می شوند، تا حدودی پف کرده و زاویه دارند. حفرات داخل میوه، در صورت وجود، فاقد ماده ژلاتینی به میزان طبیعی اند و میوه بافت متراکمی ندارد. این عارضه در نتیـجه گرده افـشانی ناقص، کوددهی ضعیف و یا عدم تشکیل دانه به طور کامل بوجود می آید که غالبا ناشی از دمای پایین است. مشابه عارضه قبلی، نیتروژن زیاد و کمبود پتاسـیم نیز باعث این مشکل مـی شوند. برخی از کلتیوارها نسبت به این عارضه حساس تراز بقیه هستند.

رسیدن لکه دار Blotchy Ripening

در این عارضه بخشی از میوه به علت عدم تلقیح مناسب به خوبی نمی رسد. آب و هوای سرد باعث شیـوع این عارضه مـی شود و کـمبود آب یا مـقدار زیاده از حد آن نیز باعـث تشـدید ان می گردد. علائم به شکل لکه های زرد رنگ یا سفیدی است که بافت زیر آن سخـت باقی می ماند. نواحی آسیـب دیده هم مـعمولا در بـخش بالائی میوه هستند. این عارضه ممکن است با علائم ناشی از ویروس موزائیک توتون اشتباه شود. این بیماری در کلتیوارهای قدیمی شایع تر است.

پیچیدگی برگ Leaf Roll

پیچیدگی برگ نوعی عارضه فیزیو لوژیک است که در اثر آب و هوای سرد و بارانی ایجاد می شود. این عارضـه باعث پیچ خوردن برگهای پایـینی به سمـت بالا وضـخیم و چرمی شدن آنها می گردد. پیچـیدگی برگ اثری روی رشـد گیاه و میزان محصول نمی گذارد و نیازی به مبارزه با آن نیست.

عوارض ناشی از علف کش ها

علف کش ها می توانند باعث بد شـکل شدن شـاخ و برگ گوجه فرنگی شوند. بوته های گوجه فرنگی به ویژه به D ـ 4-۲ حساس هستند . علف کش هاباعث خم شدن برگها به سمت پایین، فنجانی و ضخیم شدن آنها می شوند. برگهای تازه باریک و پیچ خورده اند و به طور کامل توسعه نمی یابند.

در ضـمن در اثر بادبردگی ( drift ) هم ممـکن است علف کـش هایـی که برای کنترل علفهای هرز چمنی به کار می روند، روی گیاه زراعی رفته و عوارض آشکار گردند.

بخارات ناشی از علف کش ها هم ممکن است گیاه را تا چند روز پس از کاربرد علف کش ها تحـت تاثیر قرار دهند. علف های چیده شده ای که قبلا علف کش روی آنها اسـتفاده شـده نیز نباید به عنوان مالچ درمزارع گوجه فرنگی به کار روند. اگر آسیب های وارد شده جزئی باشند، گیاه قادر به رشـد و ترمیم خود خواهد بود. در ضمن گیاهان آسیب دیده باید به طور مرتب و کامل آبیاری شوند.

بررسی تأثیر نوع تیمار، بسته بندی ودمای انبار بر کنترل ضایعات پس از برداشت گوجه فرنگی

به منـظور بررسی تأثیر نوع تیمار، بـسته بندی و دمای انبار بر کنـترل ضـایعات پـس از برداشت گوجه فرنگی رقم سانسید، در مرحله سفید،صورتی و قرمز، این پژوهش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۴ تکرار به اجرا در آمد.

بدین منظور مـیوه ها در سه مرحله برداشت و پس از تیمار به صورت غوطه وری در دو زمان ۵ و ۱۰ دقیقه، در پوشـش پلاستیک ویا ظرف یکبار مصرف بسته بندی وطی مدت ۳ هفـته در دمای ۱۰و ۲۰ درجه سـانتی گراد قرار گرفته و مـیزان پوسیدگی مورد بررسی قرارگرفت. براسـاس نتایج بدسـت آمده، برای گوجه فرنگی های برداشـت شده در مرحله قرمز، تیمار الکل ۲۰ درصد باپوشش پلاستیک و دمای ۱۰ درجه سانتی گراد، برای گوجه فرنگی های برداشت مرحله صورتی تیمارهای الکل ۳۰ درصد وبی کربنات سدیم ۳ درصد با پوشش پلاستیک ودمای۱۰ درجه سانتی گراد و برای گوجه فرنگی های برداشت مرحله سفید، تیمار بی کربنات سدیم ۳ درصد با پوشش پلاستیک و ظرف یکبار مصرف باروکش فیلم و دمای ۲۰ درجه سانتی گراد مناسب تشخیص داده شد.

بحث:
مطالعات انجام شده در باره تأثیر نوع پوشش ودما در رابطه با تیمار بر کنترل میزان ضایعات پس از برداشت، گوجه فرنگی نشان داد، در گوجه فرنگی های برداشت شده در مرحله قرمز، تیمار الکل ۲۰ درصد با پوشش پلاستیک ودمای ۱۰درجه سانتی گراد مهمترین نتیجه را می دهد. در واقع دمای ۱۰ درجه به این دلیل سبب کاهش پوسیدگی می شود که بنابر منابع مورد بررسی، دمای بالا سبب تخریب اکسیداسیونی شده ومیوه را در معرض پوسیدگی بیشتر توسط عوامل بیماری زا قرار می دهد(۸). برای گوجه فرنگی های برداشت شده در مرحله صورتی تیمارهای الکل ۳۰درصد و بی کربنات سدیم۳درصد با پوشش پلاستیک و دمای ۱۰ درجه سانتی گرادمناسب می باشد که در واقع تأثیر بی کربنات سدیم در کنترل پوسیدگی پس از برداشت با نتایج بدست آمده توسط گامکاو سیواکومار(۲۰۰۳)مبنی بر تأثیر بی کربنات سدیم در مبارزه با بیماری آنتراکنوزپاپایا، همخوانی دارد(۶) و در گوجه فرنگی های برداشت شده در مرحله سفید تیمار بی کربنات سدیم ۳درصد با پوشش پلاستیک وظرف یکبار مصرف با روکش فیلم ودمای ۲۰درجه سانتی گراد موثر عمل می کند. آریموتو و همکاران(۱۹۷۷) پتانسیل عمل بی کربنات را برای کنترل پاتوژنهای انباری ثابت کردند(۲). که با نتایج بدست آمده از این پژوهش همخوانی دارد، همچنین بر اساس دیگر بررسیها، محلول های کربنات سدیم وبی کربنات سدیم با افزایش دما کارایی بیشتری دارند(۹و۱۱) که با نتایج بدست آمده از این پژوهش همخوانی دارد.

بیماری های فیزیو لوژیک گوجه فرنگی :
پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی :
علائم اولیه پوسیدگی گلگاه شامل لکه های سوخته روی گلگاه میوه های رسیده یا در نزدیکی آن است . این لکه ها به سرعت رشد می کنند و ممکن است به هم بپیوند ند و نواحی آسیب دیده وسیعی را بوجود بیاورند. به علت خشک و چروک شدن بآفت ، سطح زخمها چروکیده و چرمی و به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه در می آید. قسمتهای آسیب دیده معمولا مورد حمله پاتوژن های ثانویه قرار می گیرند که باعث پوسیدگی نرم و فساد میوه می گردند. در برخی مواقع بافتهای داخلی بیرنگ شده و متلاشی می گردند بی آنکه علائم قابل مشاهده ای در سطح میوه وجود داشته باشد.
پوسیدگی گلگاه عارضه ای است که با کمبود موقتی کلسیم موجود در گیاه مرتبط است و با تغییرات رطوبتی خاک تشدید می شود . اگر میزان آب محدود باشد، رشد گیاه کند می شود و متعاقبا جذب مواد غذایی نیز کاهش می یابد. این موضوع باعث کاهش غلظت کلسیم در گیاه می گردد زیرا کلسیم توسط جریان آب در گیاه جابجا می شود. به همین دلیل بخشهایی از گیاه که سریع تر تعرق می کنند، بیشترین میزان کلسیم را دریآفت می نمایند.این نواحی معمولا برگهای بزرگ دارند که به خاطر اندازه برگشان تعرق زیادتری دارند. به این ترتیب میوه های در حال رشد، کمترین میزان کلسیم مورد نیاز خود را دریآفت می کنند. استرس های رطوبتی ای که حتی در نتیجه پژمردگی های جزئی گیاه بوجود می آید، برای ایجاد کمبود کلسیم کافی است. زمانی که رطوبت به حد مناسب می رسد، گیاه رشد طبیعی خود را از سر می گیرد. ولی جذب کلسیم هنوز کند است و گیاهی که به سرعت در حال بزرگ شدن است، کلسیم کافی برای رشد خود دریآفت